Adam Stalony-Dobrzański (1904—1985), malarz, grafik, konserwator dzieł sztuki, profesor Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Urodzony 19 października w Menie w guberni czernihowskiej, (obecnie na Ukrainie). W marcu 1923 roku AS-D wraz z rodziną przyjeżdża do Polski, osiada w Miechowie, gdzie jego ojciec obejmuje stanowisko sędziego śledczego. W tamtejszym gimnazjum męskim wykonuje AS-D swą pierwszą polichromię w szkolnej auli. W roku 1927 rozpoczyna studia na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Jest uczniem Władysława Jarockiego, Fryderyka Pautscha i Ignacego Pieńkowskiego. Uczęszcza też na wykłady Xawerego Dunikowskiego i Józefa Mehoffera. Szczególnie ceni sobie ćwiczenia w zakresie liternictwa u Ludwika Gardowskiego, z którym łączy go później wieloletnia współpraca. Dyplom ukończenia ASP otrzymuje w roku 1933. W czasie studiów w latach 1932-33 AS-D pracuje wraz z Janem Cichoniem przy odkryciu i konserwacji średniowiecznej polichromii drewnianego kościółka w Harklowej na Podhalu przekazanej następnie do Muzeum Narodowego w Krakowie. W 1934 roku odnawia gotycki krucyfiks i pracuje w zespole Józefa Mehoffera przy realizacji polichromii w kościele parafialnym w Turku. W roku 1934 wspólnie z Ludwikiem Gardowskim otrzymuje III nagrodę w konkursie architektoniczno-urbanistycznym na projekt otoczenia kopca Józefa Piłsudskiego na Sowińcu w Krakowie.
W okresie międzywojennym realizuje samodzielnie i w zespołach polichromie w kościołach w Boleszczynie i Porębie Górnej (1935) oraz w Tucznie (1937), Tuż przed wojną w 1939 roku wykonuje polichromię w kościele w Dobromilu na terenie dzisiejszej Ukrainy (obecnie po konserwacji). W czasie wojny AS-D nie przerywa pracy dla kościołów i cerkwi. U O.O. Bernardynów w Radomiu kontynuuje prowadzoną tam od r. 1938 restaurację zabytkowych gotyckich rzeźb oraz wspólnie z Wiktorem Z. Langnerem realizuje w 1941 r. polichromię tego kościoła, (obecnie, prócz bocznej kaplicy zamalowana). Ponadto w r. 1943 realizuje polichromię w kościele w Bobinie i w cerkwi w Tarnopolu (obecnie na Ukrainie).
Juz po wojnie, jesienią 1945 roku zostaje AS-D zatrudniony na Wydziale Architektury Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie (obecnie Wydział Architektury Politechniki Krakowskiej). Od 1947 roku pracuje w Zakładzie Liternictwa Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych. Od roku 1957, po przywróceniu uczelni dawnej nazwy Akademii Sztuk Pięknych, AS-D prowadzi Samodzielną i Dyplomującą Katedrę Liternictwa. Na emeryturę przechodzi w 1979 roku. Ze względu na swoją pracę i działalność dla Kościoła mimo wielokrotnego zgłaszania przez Senat ASP nigdy nie uzyskuje tytułu naukowego profesora.
Równolegle do pracy dydaktycznej AS-D kontynuuje prace przy monumentalnych kompozycjach sztuki sakralnej. Wykonuje polichromie, witraże i mozaiki do kościołów katolickich, prawosławnych, i zboru ewangelicko-augsburgskiego w Warszawie.
W 1atach 1950-56 z polecenia Pani Izabeli Żeleńskiej, właścicielki najsłynniejszej krakowskiej pracowni witraży, w której realizował swe prace Stanisław Wyspiański i Józef Mehoffer realizuje witraże dla kościoła parafialnego w Trzebownisku koło Rzeszowa. Praca ta kieruje ostatecznie zainteresowania artysty w stronę witraża. W 1atach 1950-64 wykonuje zespoły witraży dla kościoła parafialnego w Zawierciu, w 1atach 1953-55 dla cerkwi w Gródku Białostockim. W 1atach 1953-61 wykonuje polichromię i witraże w kościele parafialnym w Rozwadowie, a w 1atach 1958-67 witraże okien chóru dla gotyckiej katedry w Nysie. W roku 1964 realizuje swe następne witraże dla prawosławnej katedry we Wrocławiu i dla zboru ewangelicko-augsburskiego w Warszawie. W 1atach 1969-70 polichromie i witraże dla kościoła parafialnego w Tenczynku, w latach 1973-78 witraże i polichromię dla kościoła parafialnego w Kozach koło Bielska-Białej oraz witraże i polichromię dla cerkwi na Woli w Warszawie. Dalej w roku 1979 witraże w kościele parafialnym w Wilkowicach koło Bielska-Białej i w kolegiacie w Jarosławiu.
Oprócz witraży realizuje wciąż monumentalne polichromie ścienne m. in. w latach 1954-55 w cerkwi Michałowie koło Białegostoku. W roku 1960 realizuje wraz ze swym uczniem, przyjacielem i wieloletnim współpracownikiem Jerzym Nowosielskim polichromię cerkwi w prawosławnym sanktuarium na św. Górze Grabarce oraz w cerkwi w Białymstoku-Dojlidach (obecnie zniszczona). Wykonuje również mozaiki m. in. dla kościoła w Gołczy koło Miechowa (1949) oraz dla katedr prawosławnych we Wrocławiu i Warszawie.
za www.stalony-dobrzanski.info
Dodaj komentarz